TimorNewsNetwork

Trankrisaun Konferensia Imprensa Ministra Justisa nian konaba Maternus Bere Dili, Quarta-Feira( 4/11)

MINISTRA JUSTISA  LUCIA LOBATO: Ita infrenta situasaun ida ne’ebe dificil hanesan governo, estadu, Parlamentu Nacional no sosiedade civil dala ida tan Timor- Leste hatudu katak ita bele bele resolve ita nia problema rasik maiske ita iha difikuldade barak maibe ita bele infrenta situasaun ne’e.

Ita hotu tuir ho atensaun debate iha Parlamentu Nacional ne’ebe PM rasik ba halo apresentasaun loron tomak iha PN responde konaba mosaun de sensura ne’ebe partidus opozisaun sira hato’o iha PN e hau hanoin hau bele hateten fila fali maibe publicu hatene ona konaba kazu Maternus Bere nian to’o iha altura PN ba iha parlamentu nacional Maternus Bere mantein iha Embaisada Indonesia.

Tuir akordu ne’ebe maka Indonesia fo ba ita, surat ida mai hau rasik hodi hateten katak sira sei mantein Maternus Bere iha Embaisada Indonesia to’o prosesu atu de konta ne’e fila ba Indonesia ne’e hotu.

Iha dia 30 liu ba hau simu informasaun husi Embaissada Indonesia hateten katak hodi informa ba governo dehan katak tamba situasaun saude Maternus nian ne’ebe grave iha konplikasaun moras oin tolu ka hat moras rins, fisuagudu,malaria iha mos problema konaba tensaun e Indonesia senti preokupadu ho nia saude mediku sira mos ba halo analiza dala hira iha embaisada rasik e Indonesia senti katak sira tenki tau atensaun ba Maternus Bere tamba sira nia sidadaun rasik e sira ho urgencia sira evakua Maternus Bere sai husi Timor ba Indonesia iha sexta-Feira (30/10 )liu ba ita simu informasaun ida ne’e .

Tuir informasaun husi embaisada hateten katak nia internadu husi hospital ida husi Indonesia. Iha preokupasaun barak no iha informasaun barak mak governo tenki hato’o fila fali ba publiku tomak liliu ba povu TL konaba Maternus Bere nia situasaun, agora dadaun Maternus Bere laiha ona Timor tamba nia situasaun mak la permiti nia atu kontinua atu hela iha Embaisada Indonesia tamba bele hamosu problemas ba nia a’an rasik.

Tamba razoens humanitaria hau hanoin katak situasaun ida ne’e ita bele admiti e dala ida tan katak proceso naruk ida to mai ohin hodi hato’o ba publiku fila fali konaba informasaun ne’e husu ba konprensaun TL nia hotu atu hare ba kazu ida ne’e hanesan kazu interese nacional.  Maternus Bere laos interese nacional maibe duplikasaun husi kazu ne’e karik bele sai situasaun ida ne’ebe ita hotu tenki tau atensaun sosiedade civil, governo, parlamentu ,media  no entidades hotu senti katak ida ne’e responsavel ita nian hotu atu hola asaun ruma konaba halo nusa mak rezolve asuntu ida ne’e. Hau hanoin informasaun ikus hato’o tiha ona atu nune’e ita hotu bele hetan klarifikasaun, hetan informasaun husi parte official governo nian hateten katak kondisaun Maternus Bere ikus mak ne’e. Purtantu nia laiha ona Timor nia evakuadu ba Indonesia tuir informasaun ne’ebe hau rasik simu informasaun husi Embaisada Indonesai e agora dadauk nia iha internadu  iha hospital ida iha Indonesia. Nia informa ba hau iha Sexta-Feira lorokraik.

Husi parte ida ne’e ita hare ba Indonesia nia seriedade  atu kumpri ba promesa ne’ebe sira fo ba ita purtantu iha surat ida ne’ebe iha dia 30, Embaisada Indonesia asina fo hela ba hau rasik sira kumpri duni e sira la hasai Maternus Bere, sira husik hela iha sira nia Embaisada besik fulan rua resin, faktus iha tamba durante nia iha Embaisada Indonesia nia laran mediku sira ba hare nia, iha dokumentasaun kompletu konaba saude ninian tantu iha medikus laos mediku ida deit mak ba maibe halo team medis  mediku Timor oan mos iha laran, mediku internacional mos iha laran.

Durante fulan nia laran halo akompanhamentu ba nia saude rasik ho mediku sira nia partisipasaun, mediku sira ne’ebe halo rutin ba embaisada hodi asistente mediku ba Maternus. Husu atu ita komprende karik nia hetan susar ruma iha Embaisada Indonesia nia laran, hau senti ne’e ita tenki hatan ba situasaun ida ne’e. Indonesia mos hetan preokupasaun barak ho estadu nian rasik tamba ne’e mak sira hola desijaun depois de fulan rua resin.

Ita koalia konaba kazu Maternus Bere nian deit ita labele koalia liu fali ba buat ne’ebe sei akontese iha futuru purtantu hau hanoin ida ne’e mak konkretu ne’ebe ita infrenta agora Maternus Bere nian, purtantu se Maternus Bere ida mosu fali mai iha tinan ka fulan ida ou rua mai e ita labele hanoin katak ita labele kria tan situasaun ida ne’ebe mosu tan Maternus Bere bar-barak. Husu ita atu komriende ho situasaun ida ne’e ho hanoin katak ita nia interese rasik, ita nia futuru no nasaun nia interese hodi estadu tomak hola desijaun konaba Materus Bere nian ida ne’e.situasaun ne’e ita hotu tenki bele infrenta ho diak.

Hau nia pozisaun hanesan membru governo nian hau hanoin buat ne’ebe informasaun kompletu ne’ebe PM hato’o iha PN iha loron ida tomak PM hatan ba povu nia represante iha PN ne’e klaru konaba preokupasaun ida ne’e, tantu hanoin hau lamai tan atu esplika tan konaba kazu ne’e tamba ita hotu informadu ona husi PM nia deklarasaun ne’ebe husik hela iha PN.

Hau mai iha ne’e laos atu fo klarifikasaun fali ba ema ida nia ideia purtantu hau fo informasaun ida ne’ebe los ba publiku. Hau laiha fatin atu komenta fali ema seluk nia lia fuan.se ita hakarak koalia iha kontestu ida ne’e ho rasional lao ituan ne’e hau atu hateten katak itahakarak atu fahe asuntu sira ne’e ketak-ketak ou hakarak fahe asuntu Maternus Bere nian hansan asuntu ne’ebe bo’ot ba estadu no interese nacional, laos kestaun kik hodi hare iha pontu de vista ida mais tenki hare mos pontu seluk hanesan governo ami tenki tau konsiderasaun. Husi parte estadu TL nian klaru tiha ona katak kazu Bere nian kazu espesifiku ida ba ita nia rai ne’ebe sai preokupasaun ba estadu tomak, laos katak la tau atensaun ba vitima sira preokupasaun maibe iha interese nacional ne’ebe bo’ot hanesan estadu PR fo ona nia mensagen naruk  no PM mos fo ona nia esklaresementu naruk iha PN.

Koalia konaba vitima ami halao vizita loron ba Suai ami laos ba halimar nian maibe ami ba hasoru malu ho vitima sira e PM rasik koalia ho vitima sira apresenta pozisaun ne’ebe hola tiha ona konaba kazu Maternus Bere nian enatun vitima sira barak mak komprende konaba situasaun ne’e. Tamba ne’e mak hau hanoin desijaun hola tiha ona responsabilidade  duni  governo nian konaba asuntu ida ne’e sei iha responsablidade ba ami nia duni. Hau simu informasaun iha Sexta maibe hau hau lahatene nia sai husi dader ou sai tiha ona mak sira informa hau laiha informasaun konaba ida ne’e. Maibe hau simu informasaun katak sira tenki evakua  urgenti ba Indonesia ne’ebe informasaun hau simu sesta lokraik. Hau la husu informasaun detalhadu konaba evakua Maternus.

Hau senti prosesu legal ne’e ita bo’ot sira bele husu direitamente Meternus Bere nia advogadu Sergio Hornai ne’ebe nia mak lidera ekipa advogadus ba Maternus nia mak hatene asuntu Maternus Bere nian durante fulan rua resin.

(Alende ne’e jornalista sira mos husu konaba kazu Tempo Semanal ho ministra justica maibe ministra la responde.)